Realizujemy projekt balasek na stopniu przed prezbiterium, w formie balustrady.
Balaski służą jako klęcznik dla wiernych w czasie przyjmowania Komunii Świętej, czy adoracji Najświętszego Sakramentu
Szacowany koszt prac to 18 060 zł. Osoby, które chcą partycypować w kosztach tego projektu, prosimy o składanie ofiar w kopertach, bądź wpłacając ofiary na parafialne konto z dopiskiem “NA BALASKI”.
Z góry SERDECZNIE DZIĘKUJEMY!
Co to są balaski?
Balaski ołtarzowe to niewysoka przegroda odgradzająca prezbiterium (część kościoła z ołtarzem) od nawy głównej (tam, gdzie przebywają wierni)
Wyznaczają one granicę pomiędzy strefą świętą zarezerwowaną dla kapłana i koncelebrantów oraz osób pomagających (np. ministranci) w odprawianiu mszy świętej, a wiernymi.
Od strony wiernych, którzy uczestniczą we Mszy świętej, za balaskami jest posadowiony ołtarz i tabernakulum wraz z Eucharystią.
Balaski mają formę balustrady, która jest wykonana ze szlachetnego materiału: marmuru, kamienia, drewna lub metalu. Ich najważniejszym zadaniem jest służenie jako klęcznik dla wiernych w czasie przyjmowania Najświętszego Sakramentu.
Balustrada ma w środkowej części wolną przestrzeń (tak będzie w naszym kościele). Może mieć nawet furtkę (otwieraną część jedno- lub dwuskrzydłową) dla umożliwienia swobodnego przejścia.
Wysokość balustrady zwyczajowo wynosi około 80 cm (wysokość dogodna dla osób klękających). Co ważne, na górze ma przymocowaną półkę (około 20 cm szerokości).
Jej zadaniem jest zapewnić podparcie rąk osobom przyjmującym Komunię świętą. Balaski ustawia się na szerszym stopniu (nierzadko wyściełanym miękkim materiałem) służącym wiernym jako klęcznik.
Skąd wzięły się balaski?
Balaski ołtarzowe to symboliczna, ale też praktyczna pozostałość po stosowanych dawniej barierach, które odgradzały miejsce święte w świątyni, i wiernych.
Początkowo był to tzw. templon w kościołach bizantyjskich i wczesnych kościołach zachodnich. Słowo to pochodzi od greckiego τέμπλον, co oznacza „świątynia” (w liczbie mnogiej Templa). Templon miał specjalną funkcję – bariery, oddzielającej nawę od sakramentów w ołtarzu.
Później przyjmował on różne formy, aż doszliśmy do współczesnych balasek. I w takim nowoczesnym stylu są one zaprojektowane w naszej świątyni (na powyższej ilustracji).
Zgodnie z doktryną przeistoczenia (po Soborze Laterańskim IV z 1215 roku), miejsce przechowywania Najświętszej Eucharystii musiało być chronione. Przegrody były po to, aby dostęp do tego miejsca mieli tylko wyświęceni duchowni.
W czasach reformacji świątynie katolickie przejęte przez protestantów niestety przebudowywano i przystosowywano do wymogów liturgii protestanckiej (heretyckiej). Niszczono i usuwano rzeźby, obrazy oraz – a jakże! – usuwano balaski.
Inaczej ma się sprawa w cerkwiach i soborach prawosławnych. Do dzisiaj tę przegrodę stanowi ściana pokryta ikonami, która ma trzy wejścia (wrota) zamykane i otwierane w czasie liturgii – ikonostas.
Kościół Rzymskokatolicki
W kościołach katolickich (przed II Soborem Watykańskim z 1962 roku), balaski stanowiły stały element architektury kościelnej. Co więcej, były ważnym elementem przeżycia duchowego liturgii Mszy świętej i przyjmowania Najświętszego Sakramentu.
Półka balasek musiała być przykryta białym obrusem w czasie komunikowania, a wierni musieli podejść do balasek, uklęknąć i w tej pozycji przyjąć Eucharystię.
Od strony ołtarza podchodził do balasek kapłan i udzielał Komunii świętej. Po soborze, w nowo budowanych kościołach zrezygnowano z balasek. Także w starych, nawet zabytkowych kościołach dokonuje się przebudowy likwidując balaski.
Przeciwko tej praktyce pięknie wypowiada się Maria Simma (posłuchaj w bezpłatnym audiobooku).
Po usunięciu balasek przestrzeń wewnątrz kościoła stała się otwartą.Niestety, w ten sposób zatarła się granica między prezbiterium (sacrum), a nawą (profanum).
Ołtarz został przeniesiony do środka, a Tabernakulum może znajdować się w bocznej części kościoła. Wierni mogą przyjmować Najświętszy Sakrament na stojąco.
Chociaż te zmiany stały się powszechną praktyką, w wielu parafiach powraca zwyczaj przyjmowania Komunii św. w postawie klęczącej, przy balaskach (wspaniale!).
Jest to wyraz szacunku i miłości do Pana Jezusa w Najświętszym Sakramencie.